Πηγή - www.leonidion.gr
Κείμενο: Άγγελος Ρέντουλας
Φωτογραφίες: Έφη Παρούτσα
Δημοσιεύτηκε στο ένθετο περιοδικό "Γαστρονόμος" της εφημερίδας "Καθημερινή"στις 11-9-2011
 |
| Οι καλλιεργητές Μιχάλης Κοντολέων και η μητέρα του Ελένη. Στο βάθος διακρίνεται ο Κοκκινόβραχος του Λεωνιδίου. |
Ταξιδέψαμε στον τόπο όπου παράγεται το μοναδικό αυτό ΠΟΠ Προϊόν με τη θεσπέσια γεύση, συναντήσαμε παραγωγούς, μάθαμε πολλά και ενδιαφέροντα για την καλλιέργειά του αλλά και για το αβέβαιο μέλλον του.
Στο σπίτι τα τηγάνια πήρανε φωτιά. Το ίδιο και ο φούρνος-φουρνέλο στο σπίτι καταμεσής του Αυγούστου. Μια κλούβα μελιτζάνες έφερα από τον κάμπο του Λεωνιδίου και δεν σταματούσαμε να μαγειρεύουμε και να τρώμε. Για περίπου μία εβδομάδα. Έδωσα και σε συγγενείς και φίλους. Όλοι συμφωνήσαμε: οι τσακώνικες που βρίσκουμε στην αγορά είναι νόστιμες πολύ, γλυκοφάγωτες, είναι άλλωστε παλιά, γηγενής ποικιλία που καλλιεργείται επί μακρόν στη χώρα και είναι προσαρμοσμένη στις εδώ συνθήκες, σκληραγωγημένη, ανθεκτική και με καλά αποτελέσματα. Όμως αυτές από τον κήπο του Διονύσου, όπως ονόμαζε το Λεωνίδιο ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας, είναι ένα σκαλοπάτι ανώτερες.
Τι τις κάνει τόσο νόστιμες
Στο νομό Αρκαδίας βρίσκεται ο καλλικράτειος δήμος Νότιας Κυνουρίας, στον οποίο ανήκει το Λεωνίδιο. Βρισκόμαστε στο μέσον της ανατολικής πλευράς του Πάρνωνα, στην περίφημη Τσακωνιά, απ' όπου πήραν το όνομά τους οι περίφημες μακρουλές. βιολετί μελιτζάνες με τις λευκές ρίγες και m γλυκύτατη γεύση. «Ο σπόρος ευθύνεται, μεταξύ άλλων, για τη γλυκύτητα του προϊόντος, εξηγεί ο αντιδήμαρχος Οικονομικών, γεωπόνος στο επάγγελμα, Δημήτρης Αθανασόπουλος. Από εκεί και πέρα είναι και το έδαφος της περιοχής, που είναι «ελαφρύ, αμμοπυλώδες, με καλή στράγγιση. Όταν "φορτώνεται" από άλατα από τα προβληματικά νερά του καλοκαιριού, το χειμώνα ξεπλένεται και είναι πάλι καλό. Άλλο ένα πλεονέκτημα είναι η παρουσία κτηνοτροφίας στην περιοχή. Οι παραγωγοί χρησιμοποιούν την κοπριά που δίνει καλή ποιότητα στα προϊόντα και διατηρεί καλή την ποιότητα του εδάφους λόγω της οργανικής ουσίας». Πολύ σημαντικό το μικροκλίμα: "Το κλίμα της περιοχής είναι μεσογειακό, χωρίς ακραίες θερμοκρασίες. Παρά το γεγονός ότι είμαστε χαμηλά, δεν έχουμε πολλή ζέστη. Την ημέρα έχουμε τη θαλάσσια αύρα και το βράδυ καθοδικά ρεύματα αέρα από τον Κοκκινόβραχο, που δροσίζουν". Το 1996 η τσακώνικη μελιτζάνα του Λεωνιδίου κατοχυρώθηκε ως προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης(ΠΟΠ). "Αν δεν έχεις σπόρο,δεν πας στον πόλεμο"
 |
| Η Παραγωγός βγάζει σπόρο για την επόμενη χρονιά |
Διασχίζουμε τον κάμπο του Λεωνιδίου, 4.500 στρέμματα εσπεριδοειδή και κηπευτικά σε υπαίθριες καλλιέργειες και θερμοκηπιακές μονάδες. Μικροί κλήροι, καλλιεργείται και το παραμικρό εκατοστό. Περνάμε από διάφορα μελιτζανoxώραφα. Σταματάμε σε ένα από αυτά. Η κ. Ελένη Κοντολέων, 50 χρόνια παραγωγός απ' ότι μαθαίνουμε αργότερα, έχει μαζέψει σε μια γωνιά κάτι μεγάλες, μακρουλές, κίτρινες μελιτζάνες, σαν μεγάλα αραποσίτια. Μας κοιτάει σαστισμένη όταν της εξηγούμε το σκοπό της επίσκεψής μας, είναι μεσημέρι και δεν έχει τελειώσει ακόμα με τις δουλειές της. Σταματάει όμως και μας εξηγεί πως αυτές οι μελιτζάνες είναι έτσι γιατί από αυτές θα βγάλουν σπόρο για την επόμενη χρονιά. Τι κάνουν; Στα πιο υγιή φυτά αφήνουν πάνω 1-2 μελιτζάνες για να πιάσουν σπόρο. Τις αφήνουν αρκετά, μέχρι οι μελιτζάνες να σκάσουν και τότε τις κόβουν και τις αφήνουν στον ήλιο να μαραθούν. Η κ. Ελένη παίρνει μία, την βάζει στο έδαφος και την κυλάει κάτω από το πέλμα της να μαλακώσει. Μετά την κόβει στη μέση, τη βουτάει σε έναν κουβά με νερό και αρχίζει με τoν αντίχειρα να γδέρνει το εσωτερικό της. Τα σπόρια πέφτουν στο νερό. "Αυτά είναι το προζύμι μας, τα όπλα μας. Αν δεν έχεις σπόρο, πώς θα πας στον πόλεμο", μας λέει. Μετά τα στραγγίζει σε τουλπάνι και τα αφήνει σε ένα ταψί στρωμένο με χαρτί κάτω από τον ήλιο να στεγνώσουν καλά. Ο Ηλίας Γεωργίτσης, μανάβης στο επάγγελμα και δημοτικός σύμβουλος, που είναι μαζί μας, τονίζει πόσο σπάνιο είναι αυτό που βλέπουμε τη Λενιδιώτισσα παραγωγό να κάνει: "Δεν το δείχνουν οι παραγωγοί αυτό. Εγώ σ' όλη μου τη ζωή ζήτημα να το 'χω δει 4 - 5 φορές. Κατ' αρχάς φοβούνται μην τους κλέψουν τις μελιτζάνες αυτές".
Σε λίγο καταφτάνει ο γιος της κυρά Λένης ο Μιχάλης, με τον οποίο δουλεύουν τα χωράφια. Μιλάει με πάθος για την καλλιέργεια και μας εξηγεί τον κύκλο του φυτού μέσα στο χρόνο. Τέλη Μάρτη με αρχές Απρίλη βάζουν στο Χώμα τα φυντάνια 15 - 20 εκ., φυτεμένα από το Φεβρουάριο. Καρπούς ξεκινούν να μαζεύουν από τέλη Μαΐου - αρχές Ιουνίου. 0σοι θέλουν να έχουν φθινοπωρινή παραγωγή στα μέσα του καλοκαιριού κλαδεύουν το φυτό και του αφήνουν το μισό ύψος. Τα φυτά ξαναβγάζουν βλαστάρια και καρποφορούν. Αυτό είναι το λεγόμενο διφόρι.
Λίγοι είναι όμως οι Λενιδιώτες παραγωγοί που έχουν φθινοπωρινή παραγωγή. Κι αυτό γιατί, ενώ τον Ιούνιο η τιμή διάθεσης της μελιτζάνας είναι σχετικά καλή (0,5 - 0,8 ευρώ), στη συνέχεια και για όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού πέφτει χαμηλά (0,15 - 0,3 ευρώ), με αποτέλεσμα να μη συμφέρει τους παραγωγούς να κρατάνε την καλλιέργεια.
Φθίνει η Παραγωγή
 |
| Μελιτζάνες έτοιμες στις κλούβες να φύγουν για Αθήνα. Δυστυχώς,λόγω μικρής παραγωγής είναι δυσεύρετες. |
Το πρόβλημα στην εμπόριο της μελιτζάνας του Λεωνιδίου έχει ως συνέπεια τη σταδιακή εγκατάλειψη της καλλιέργειας. Έτσι, ενώ πριν από μερικά χρόνια οι καλλιεργούμενες με μελιτζάνα εκτάσεις έφταναν τα 800 και πλέον στρέμματα, σήμερα μιλάμε για περίπου 100 στρέμματα. Τι φταίει και η παραγωγή αυτού του αξιόλογου προϊόντος μαραζώνει; Τι φταίει και στην πλειονότητα των σούπερ μάρκετ βρίσκουμε "Τύπου τσακώνικες" - από άλλες περιοχές της Πελοποννήσου; Μήπως εκεί είναι πιο οργανωμένες οι προσπάθειες από πλευράς παραγωγών και συλλογικών φορέων; Μήπως φταίνε οι έμποροι και οι κεντρικές αγορές που καθορίζουν το παιχνίδι των τιμών; Μήπως φταίει η απουσία οργανωμένου πολιτικού σχεδίου; Μήπως φταίει που η ύπαιθρος φυλλορροεί και οι νέοι σε ηλικία παραγωγοί που μπορούν να δουλέψουν με όρεξη και όραμα είναι ολοένα και λιγότεροι; Μήπως θα έπρεπε οι ίδιοι οι παραγωγοί να έχουν περιφρουρήσει το πολύτιμο προϊόν τους; Μήπως ακόμη φταίει το ότι στο Λεωνίδιο δίνονται λεφτά για τη διοργάνωση δύο γιορτών μελιτζάνας μέσα στο καλοκαίρι, όταν θα μπορούσαν να δοθούν για τη με κάποιον τρόπο ενίσχυση της καλλιέργειας; Από την άλλη, οι γιορτές αυτές λειτουργούν ως πόλος έλξης τουριστικής κίνησης, προβάλλουν το προϊόν σε τοπικό επίπεδο και, αν τύχουν κάλυψης από τα μέσα ενημέρωσης, σε υπερτοπικό, που ενδέχεται να συμβάλει και στην αύξηση της ζήτησης του προϊόντος. Μήπως φταίνε όλα αυτά μαζί;
"Μη λέμε ότι φταίνε οι κυβερνήσεις», σχολιάζει ο ντόπιος βιοκαλλιεργητής Παναγιώτης Γκιουζέλης. Και συνεχίζει: "Πρέπει να γίνει μια πιο οργανωμένη προσπάθεια. Αλλά ότι κάνουμε να το κάνουμε μόνοι μας. Δυστυχώς, δεν έχουμε φτάσει στο σημείο να οργανωθούμε και να πάμε ένα βήμα παρακάτω".
Διάφορες μικρές οικοτεχνίες και ο γυναικείος συνεταιρισμός που φτιάχνουν μελιτζανάκι γλυκό και τουρσί, αγαπητά καθώς φαίνεται στους επισκέπτες του τόπου, δίνουν μια μικρή ώθηση στο προϊόν. Μια βιώσιμη λύση ίσως να είναι το συσκευαστήριο που ολοκληρώθηκε πέρυσι από το συνεταιρισμό με τη συγχρηματοδότηση της Ε.Ε. "Θα γίνονται πακέτα οικογενειακού τύπου, που θα έχουν την επισήμανση ότι είναι από το Λεωνίδιο και Π.Ο.Π. Έτσι, και ο έμπορος αλλά και ο καταναλωτής, όταν βλέπουν ότι είναι επώνυμο το προϊόν, θα το προσέχουν περισσότερο και θα το εμπιστεύονται. Προσδοκούμε από τη λειτουργία του συσκευαστηρίου να πάει καλύτερα η παραγωγή, του χρόνου δηλαδή να δουλέψει", εξηγεί ο αντιδήμαρχος Οικονομικών κ. Αθανασόπουλος.
Ελπιδοφόρο το σχέδιο.
Μένει να το δούμε να υλοποιείται.
