Γράφει ο Δημήτρης ΜπερτζελέτοςΗ Παγκόσμια ημέρα διατροφής εορτάζεται στις 16 Οκτωβρίου που είναι και η ημέρα ίδρυσης του Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) (16 Οκτωβρίου, 1945).
Με αφορμή αυτή τη μέρα η Παγκόσμια κοινότητα καλεί τους εμπλεκόμενους φορείς να στρέψουν το βλέμμα τους στο θέμα:
«τιμές τροφίμων- από την κρίση στη σταθερότητα». Αναγνωρίζοντας ότι 70 εκατομμύρια άνθρωποι ζούνε στην ανέχεια (World Bank 2010-11), λόγω κυρίως της αυξανόμενης τιμής των προϊόντων στις αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά και στις χώρες που «ζουν» έντονα το πρόβλημα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, ο FAO στρέφει το ενδιαφέρον στο θέμα της τιμής των τροφίμων και της ανάγκης σταθεροποίησής τους. Το μήνυμα «τιμές τροφίμων- από την κρίση στη σταθερότητα», αποτελεί τροφή για σκέψη και αναζήτηση λύσεων στο πρόβλημα των αυξανόμενων τιμών στα προϊόντα διατροφής. Αυξήσεις τιμών που πλήττουν τους ευάλωτους λαούς (αναπτυσσόμενες χώρες, «βαλλόμενες» από την οικονομική κρίση χώρες) και θέτουν προβληματισμούς σχετικά με τις ανισότητες ως προς τη διαθεσιμότητα της τροφής, ενώ ταυτόχρονα προκαλούν υπονόμευση της διατροφικής ασφάλειας των τοπικών κοινοτήτων.
Συνεκτιμώντας την αύξηση του πληθυσμού της Γης που θα ξεπεράσει τα 8 δισ το έτος 2025 και την ανάγκη θρέψης του, ο προβληματισμός γίνεται μεγαλύτερος σχετικά με το μοντέλο που πρέπει να επικρατήσει σχετικά με την παραγωγή προϊόντων. Από την άλλη πλευρά στη χώρα μας δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε τους κινδύνους για την υγεία που εγκυμονεί η επίδραση της οικονομικής κρίσης στη διατροφική συμπεριφορά (περισσότερα λιπαρά, περισσότερα γλυκά κα) και στην αγοραστική του ικανότητα (στροφή σε φθηνή και συνήθως λιπαρή τροφή, ιδιωτικές ετικέτες κα). Χρειάζεται ένας συνδυασμένος σχεδιασμός ώστε να υπάρχει η ανεμπόδιστη διαθεσιμότητα, οι χωρίς σκαμπανεβάσματα τιμές των αγαθών που έφτασαν σήμερα να γίνονται αντικείμενο χρηματιστηριακής διαπραγμάτευσης, η διακρατικά στοχευμένη παραγωγή που θα αποσκοπεί στην ενίσχυση προϊόντων ποιοτικών αλλά και αναγκαίων για την αυτάρκεια της εκάστοτε περιοχή.
Εύκολα παρατηρεί κανείς ότι από το 1960 έως το 2000 το παγκόσμιο εμπόριο τροφίμων τριπλασιάστηκε, τη στιγμή όπου ο παγκόσμιος πληθυσμός απλά διπλασιάστηκε, με τις ανάλογες αυξήσεις στις μεταφορές προϊόντων (πάνω από 500 εκατ. ευρώ ετησίως), κάτι που αποδεικνύει την αλλαγή μοντέλου ζωής (μεγάλα αστικά κέντρα, εργασία στραμμένη στις υπηρεσίες, περιορισμός του πρωτογενή τομέα κα). Αυτό κάνει επιτακτικό να σκεφτούμε την αξιοποίηση των τοπικών συστημάτων, να αφουγκραστούμε τα νέα ισχυρά καταναλωτικά κινήματα που ολοένα και αποκτούν ισχυρό αντίκτυπο στις αναπτυγμένες κοινωνίες. Κινήματα που με το σύνθημα «σκέψου σφαιρικά δράσε τοπικά» δεν αφορούν μόνο τη διατροφή μας, αλλά είναι μία πρόταση ανασυγκρότησης τοπικών κοινοτήτων, ενίσχυσης αγροτών, επανασύνδεσης πόλεων με ύπαιθρο, ελάττωσης του «οικολογικού αποτυπώματος»*.
Στην Ελλάδα, όσο ποτέ η ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών περνά από της τοπική παραγωγή. Η επιβίωση της «λαϊκής αγοράς» αποτελεί διέξοδο για πολλούς μεμονωμένους παραγωγούς, όμως δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται η συντονισμένη προσπάθεια, σημαντικό κομμάτι της οποίας μπορεί να αποτελέσει το «Καλάθι των Αγροτικών Προϊόντων» των Περιφερειών της χώρας μας, που αποτελεί κυβερνητική πρωτοβουλία μέσω του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης.
Χρειάζεται η περαιτέρω κινητοποίηση όχι μόνο του παραγωγικού πληθυσμού προς στοχευμένες τοπικές δράσεις, αλλά και του επιστημονικού δυναμικού όλων των ειδικοτήτων που μπορούν να στρέψουν και να ενισχύσουν την προσοχή του καταναλωτή προς τα εν λόγω τρόφιμα. Δεν πρέπει να παραγνωριστεί η δυνατότητα των διαιτολόγων της χώρας, όπου με τις γνώσεις τους και τη δυναμική θέση που μπορούν να κατέχουν στην κοινωνία να ενσωματώσουν στην ανάγκη για υγιεινή και Μεσογειακή Διατροφή την ανάγκη για κατανάλωση που θα σκέφτεται ..τοπικά με περιφερειακή ..συνείδηση.
Η οριστική ανακήρυξη της Μεσογειακής Διατροφής από την UNESCO ως Άυλο Πολιτιστικό Αγαθό της Ανθρωπότητας μπορεί να αποτελέσει παράγοντα ενίσχυσης της αξίας των ελληνικών προϊόντων, αλλά και επανεδραίωσης των προτύπων της (πολλά φρούτα και λαχανικά, περιορισμός κόκκινου κρέατος κα). Μια επανεδραίωση προτύπων που θα βελτιώσει, εκτός από τους (μέτριους έως απογοητευτικούς σήμερα) Δείκτες Υγείας του ελληνικού πληθυσμού, και τη δοκιμαζόμενη ελληνική οικονομία.
Ας πούμε ΝΑΙ λοιπόν στην κοινή δράση και συστράτευση όλων των εμπλεκόμενων πλευρών, από την αγροτική πολιτική και ανάπτυξη, τη μεταποιητική και βιομηχανική παραγωγή, την διακίνηση και εμπορία τροφίμων, τους επιστημονικούς φορείς, έως την ηγεσία στην Περιφέρεια, στην Παιδεία, στην Υγεία, στον Τουρισμό.
*οικολογικό αποτύπωμα: εκφράζει το βαθμό κατανάλωσης των πόρων της Γης σε εκτάρια παραγωγικής γης από τους ανθρώπουςֹ το μέσο παγκοσμίως οικολογικό αποτύπωμα υπολογίζεται στα 2,2 εκτάρια παραγωγικής γης, ενώ δε θα έπρεπε να υπερβαίνει τα 1,8
