Γράφει ο Γιάννης Πετσέλης (Ηλεκτρονικός – Ραδιοηλεκτρολόγος)
Mπορεί να μην το έχετε σκεφτεί ποτέ, αλλά ο φωτισμός στο σπίτι ή στο χώρο στον οποίο εργαζόμαστε παίζει σημαντικό ρόλο και επηρεάζει τη διάθεσή μας, χωρίς εμείς να το συνειδητοποιούμε.
Για παράδειγμα, ένας καλά φωτισμένος επαγγελματικός χώρος μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητά μας και να φτιάξει τη διάθεσή μας, ενώ ένα υπνοδωμάτιο με τον κατάλληλο χαμηλό φωτισμό μπορεί να μας χαλαρώσει μετά από μια δύσκολη μέρα.
Πώς όμως θα φέρουμε το κατάλληλο .......φως στο χώρο μας;
Οι επιλογές στην αγορά λαμπτήρων είναι αρκετές και προσφέρουν οικονομικές λύσεις, δίνοντας υψηλής ποιότητας φως. Οι περισσότεροι από εμάς, αν όχι όλοι, γνωρίζουμε τις λάμπες πυρακτώσεως, οι οποίες δεν είναι άλλες από τους γνωστούς συμβατικούς γλόμπους που χρησιμοποιούμε κατά παράδοση.
Ενεργοβορες στο μεγαλύτερο ποσοστό τους με ένα κίτρινο φως που σε σχέση με τους νέους λαμπτήρες ( με εξαίρεση ίσως τις λάμπες ηλιακού φωτός )δίνουν έναν διαφορετικό φωτισμό τείνουν να καταργηθούν.
Οι λάμπες αυτές φαίνεται να περνούν σιγά σιγά στην ιστορία και να αντικαθίστανται από σύγχρονους λαμπτήρες οικονομίας που έχουν μεγαλύτερα πλεονεκτήματα όπως, για παράδειγμα, η μέχρι και 80% χαμηλότερη κατανάλωση ρεύματος σε συνδυασμό με περισσότερες επιλογές στη φωτεινότητα. Κοστίζουν περισσότερο όταν τους αγοράζουμε και λιγότερο όταν τους χρησιμοποιούμε. Επιπλέον, επειδή μετατρέπουν σε φως το μεγαλύτερο ποσοστό ενέργειας, μπορούμε να χρησιμοποιούμε λάμπες χαμηλότερης ισχύος.
Ενεργειακά «έξυπνες» λάμπες
Ήδη, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει περιορισμούς στη χρήση των συμβατικών λαμπτήρων και υιοθετεί αυστηρότερα πρότυπα ενεργειακής απόδοσης, καθώς προσπαθεί να κάνει τον οικιακό και επαγγελματικό φωτισμό φιλικότερο προς
το περιβάλλον. Από τον Σεπτέμβριο του 2009 ισχύουν περιορισμοί στη χρήση, εισαγωγή και πώληση λαμπτήρων πυρακτώσεως και σε άλλα είδη ενεργοβόρων λαμπτήρων, τα οποία έχουν αρχίσει να αντικαθίστανται σταδιακά στην Ευρώπη από ενεργειακά αποδοτικότερους λαμπτήρες. Τα καταστήματα λιανικής στις χώρες της Ε.Ε. δεν επιτρέπεται να διαθέτουν πλέον λαμπτήρες πυρακτώσεως υψηλής απορρόφησης ηλεκτρικής ισχύος. Επιπλέον, μέχρι το 2015, οι χώρες της Ε.Ε. σχεδιάζουν να απαγορεύσουν τη χρήση λαμπτήρων πυρακτώσεως, μεταβαίνοντας σε ενεργειακά αποδοτικότερα προϊόντα φωτισμού.
Εξοικονόμηση ενέργειας και χρήματος
Η τιμή αγοράς των ενεργειακά αποδοτικών λαμπτήρων είναι συνήθως υψηλότερη από τους παραδοσιακούς λαμπτήρες, καθώς η κατασκευή τους είναι περισσότερο πολύπλοκη. Ωστόσο, το υψηλότερο αρχικό κόστος αποσβεννυται σε λιγότερο από τον μισό χρόνο. Οι νέες λάμπες καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια για την παραγωγή της ίδιας ποσότητας φωτισμού, διαρκούν περισσότερο και δεν απαιτούν τόσο συχνή αντικατάσταση. Έμφαση δίνεται, λοιπόν, στις νέες λάμπες που κυκλοφορούν στην αγορά, οι οποίες, σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς λαμπτήρες του σπιτιού σας, στοχεύουν στην εξοικονόμηση ενέργειας που κάνει καλό και στο περιβάλλον, αλλά και στην τσέπη σας. Εδώ θα αναφέρουμε ότι κριτήριο για μια καλή αγορά λάμπας θα πρέπει να είναι καταρχάς η τιμή της (θα παρατηρήσουμε ότι καλό είναι να προτιμήσετε μια επώνυμη λάμπα , γιατί κυκλοφορούν πολλές άγνωστης προέλευσης σε πολύ φθηνή τιμή, η οποία βέβαια θα είναι αρκετά ακριβότερη ) και κατά δεύτερο οι ώρες λειτουργίας του λαμπτήρα, οι οποίες αναγράφονται στη συσκευασία. Μια λάμπα άγνωστης προέλευσης θα σας κρατήσει πάρα πολύ λίγο χρόνο, ίσως και λιγότερο από μια αντίστοιχη λάμπα πυρακτώσεως.
Κατηγορίες λαμπτήρων
Ας δούμε με τη σειρά τις διαφορετικές κατηγορίες λαμπτήρων που υπάρχουν στην αγορά και τα χαρακτηριστικά τους.
Λαμπτήρες πυρακτώσεως (Incandescent)
Πρόκειται για τις γνωστές σε όλους μας συμβατικές λάμπες με σχήμα γλόμπου, που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά στο εμπόριο το 1879. Αν και τις έχουμε συνηθίσει ίσως αρκετά για να τις αντικαταστήσουμε με νέα μοντέλα, η ενεργειακή τους απόδοση είναι ιδιαίτερα χαμηλή, ενώ η μέση διάρκεια ζωής τους είναι ένας χρόνος. Δεν είναι ιδιαίτερα κατάλληλες για εξωτερικούς χώρους, γιατί επηρεάζονται από τις αλλαγές θερμοκρασίας και μπορούν εύκολα να σπάσουν. Είναι αρκετά φτηνές, αλλά έχουν διάρκεια ζωής περίπου 1.000 ώρες -τη μικρότερη σε σχέση με τις άλλες πηγές φωτός- και είναι λιγότερο αποδοτικές, καθώς το 90% της ενέργειας που καταναλώνουν μετατρέπεται σε θερμότητα και χάνεται στο περιβάλλον. Εδω θα πρέπει να σημειώσουμε ότι εάν πρόκειται να αντικαταστήσετε μια λάμπα τύπου μπαγιονέτ με μια οικονομίας θα πρέπει να αντικαταστήσετε πρώτα το ντουί γιατί οι νέες λάμπες είναι βιδωτές (οι μπαγιονέτ είναι αυτές οι λάμπες που μπαίνουν στο ντουί και στρίβουν)
Λαμπτήρες αλογόνου (Halogen)
Σε εμφάνιση είναι σχεδόν ίδιες με τον τυπικό λαμπτήρα πυρακτώσεως, με τη διαφορά ότι οι λάμπες αλογόνου καταναλώνουν 25% λιγότερη ενέργεια και η διάρκεια ζωής τους είναι τουλάχιστον διπλάσια (περίπου 2.000 ώρες) σε
σχέση με τον τυπικό λαμπτήρα. Φωτίζουν το χώρο σας άμεσα με το πάτημα του διακόπτη, χωρίς καθόλου αναμονή, και μπορούν να ρυθμιστούν για να προσφέρουν από το έντονο φως ενός λαμπτήρα αλογόνου μέχρι και τη ζεστή πορτοκαλί λάμψη που παρέχει ελάχιστο φως.
Λαμπτήρες φθορισμού (Fluorescent)
Οι λαμπτήρες φθορισμού είναι αυτοί που χρησιμοποιούνται για το φωτισμό γραφείων, καταστημάτων και για επιγραφές νέον. Υπάρχουν σε διάφορα σχήματα και μεγέθη, με πιο κοινό αυτό του σωλήνα. Αν και είναι ακριβότεροι λόγω του κόστους κατασκευής τους, καταναλώνουν λιγότερη ενέργεια σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως. Ωστόσο, παράγουν φως το οποίο είναι ιδιαίτερα ψυχρό και χλωμό, συνήθως δεν κολακεύει καθόλου το χώρο, αργεί να ανάψει και συχνά τρεμοπαίζει.
Συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού (CFL)
Στους λαμπτήρες φθορισμού συγκαταλέγεται και ένας άλλος τύπος, με την ονομασία CFL (Compact Fluorescent Lamp - συμπαγής λαμπτήρας φθορισμού). Η διαφορά είναι ότι κατασκευάζεται στο μέγεθος της παραδοσιακής λάμπας για να χρησιμοποιείται εύκολα στα σπίτια, για εξοικονόμηση ενέργειας. Έτσι, οι λαμπτήρες CFL προσφέρουν την ίδια ποσότητα φωτός με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως, χρησιμοποιώντας μόλις το 1/5 της ενέργειας που καταναλώνουν. Για παράδειγμα, η διαφορά ανάμεσα στο λαμπτήρα CFL κα τον ισοδύναμο παραδοσιακό λαμπτήρα πυρακτώσεως που χρησιμοποιείται στο σπίτι είναι ότι ένας λαμπτήρας CFL χρησιμοποιεί μόνο 9W (watt) προκειμένου να προσφέρει το ίδιο φως με έναν λαμπτήρα πυρακτώσεως 40W, κ.ο.κ.
Λαμπτήρες LΕD
Οι λαμπτήρες LED (light-emitting diode/δίοδος εκπομπής φωτός) αποτελούν τα πιο ανεπτυγμένα προϊόντα της τεχνολογίας φωτισμού όσον αφορά στους λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. Η απόδοσή τους σε εφαρμογές φωτισμού είναι ισάξια των λαμπτήρων φθορισμού με άριστη φωτεινότητα, ενώ η διάρκεια ζωής τους είναι ακόμα μεγαλύτερη. Έτσι, εξοικονομείτε αμέσως χρήματα για ενέργεια και μειώνετε σημαντικά τις αντικαταστάσεις λαμπτήρων. Για παράδειγμα, μια παραδοσιακή λάμπα πυρακτώσεως των 25W αντιστοιχεί σε μία λάμπα LED των 3W, με την τελευταία να διαρκεί 25 χρόνια έναντι 1 χρόνου ζωής της παραδοσιακής λάμπας πυρακτώσεως. Οι λαμπτήρες LED δεν χρησιμοποιούνται ακόμα όπως οι λαμπτήρες CFL, λόγω του υψηλότερου κόστους παραγωγής τους, αλλά αξιοποιούνται για διακοσμητικούς σκοπούς και με πολύ χαμηλές τιμές watt (W) σε εφαρμογές όπως σποτ, φακοί, συστήματα ηλιακού φωτός, κήποι, σετ κουζίνας, χώροι κατασκήνωσης κλπ. Δεν επηρεάζονται αισθητά από στιγμιαίες πτώσεις ή διακυμάνσεις τάσης και προσφέρουν καλή ποιότητα χρώματος φωτός, χωρίς αναμονή μετά το πάτημα του διακόπτη.
Μέσα στα επόμενα χρόνια αναμένεται να διαδοθούν ευρέως και στην οικιακή χρήση. Είναι πιο ακριβοί από τις υπόλοιπες λάμπες, αλλά το κόστος ισοσταθμίζεται από την ελάχιστη κατανάλωση ενέργειας (έως και 90% χαμηλότερη σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως) και τη μεγάλη διάρκεια ζωής τους. Ενας λαμπτήρας LED των 12W έχει διάρκεια ζωής 25.000 ώρες και αντιστοιχεί σε φωτεινότητα με έναν λαμπτήρα πυρακτώσεως των 60W με διάρκεια ζωής 1.000 ωρών. Οι LED είναι δροσεροί στην αφή, πράγμα που μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο φωτιάς και τραυματισμού, καθιστώντας τους ιδανικούς για φωτισμό ευαίσθητων στην θερμότητα υλικών και αντικειμένων.
Συγκριτικά
Οι λαμπτήρες CFL και LED αποτελούν τις βέλτιστες εναλλακτικές λύσεις για φωτισμό σε ό,τι αφορά την απόδοση φωτισμού, τη διάρκεια του φωτισμού και την εξοικονόμηση ενέργειας. Σχετικά με επικίνδυνες ύλες για την υγεία που λέγεται ότι περιέχουν οι λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας, οι λαμπτήρες CFL περιέχουν πολύ χαμηλά επίπεδα υδραργύρου, πράγμα που αποκλείει κινδύνους για την υγεία. Ο υδράργυρος που περιέχεται είναι απειροελάχιστος σε σχέση με ένα κλασικό θερμόμετρο. Απλώς, σε περίπτωση που σπάσει ένας CFL λαμπτήρας, οφείλουμε να μη συλλέγουμε τα κομμάτια με γυμνά χέρια και να μη χρησιμοποιούμε ηλεκτρική σκούπα, αλλά γάντια, καθώς και να αερίσουμε το δωμάτιο για λίγη ώρα.
Επίσης, σημαντικό είναι να γνωρίζουμε ότι οι επώνυμοι λαμπτήρες γνωστών εταιριών που κυκλοφορούν στην αγορά περιέχουν πολύ μικρότερο ποσοστό υδραργύρου σε σχέση με τις λάμπες άγνωστης προέλευσης.
Οι λαμπτήρες LED, ειδικά, είναι περισσότερο ανθεκτικοί από τους γυάλινους λαμπτήρες γιατί είναι κατασκευασμένοι από ανθεκτικό πλαστικό υλικό και δεν σπάνε εύκολα. Δεν περιέχουν επικίνδυνες ύλες, είναι ασφαλείς για οποιοδήποτε δωμάτιο και πρακτικοί ως προς την απόρριψή τους.
Ανακύκλωση
Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας να μην καταλήγουν στους κοινούς κάδους σκουπιδιών ή στο περιβάλλον γιατί, ακόμα και αυτή η ελάχιστη ποσότητα υδραργύρου που περιέχουν, μπορεί να βλάψει το περιβάλλον. Αναζητήστε τους ειδικούς κάδους ανακύκλωσης για τη συγκέντρωση των χρησιμοποιημένων λαμπτήρων εξοικονόμησης ενέργειας στη γειτονιά σας ή σε καταστήματα φωτιστικών.
Το Συλλογικό Σύστημα ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ εγκρίθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ τον Φεβρουάριο του 2009.
Στο εγκεκριμένο Συλλογικό Σύστημα συμμετέχουν σήμερα 100 επιχειρήσεις λαμπτήρων - φωτιστικών και ο στόχος είναι να ενταχθούν όλοι οι υπόχρεοι σύμφωνα με το νόμο.
Η πρωτοβουλία αυτή βασίζεται στις σχετικές οδηγίες της Ε.Ε. και στο Π.Δ.117/04 του Εθνικού Δικαίου και το Ν. 2939/01 που προβλέπει την υποχρέωση συμμετοχής σε Συλλογικό Σύστημα Διαχείρισης αποβλήτων όλων των εισαγωγέων παραγωγών φωτιστικών - λαμπτήρων, για τα απόβλητα των προϊόντων τους.
Στόχος της ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΕ είναι η ευαισθητοποίηση του καταναλωτή, να μην πετάει τους λαμπτήρες - φωτιστικά και να του δίνει την δυνατότητα μέσα από τα πολλά σημεία συλλογής (κάδους) να ανακυκλώνει τους οικιακούς λαμπτήρες - φωτιστικά. Παράλληλα να συνεισφέρει στην Εθνική Ανακύκλωση και την προστασία του περιβάλλοντος στο γενικό πλαίσιο που καθορίζεται από την Ελληνική και Ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Με τη ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ ΑΕ οι λαμπτήρες και τα φωτιστικά μας μπορούν να ανακυκλωθούν υπεύθυνα, συστηματικά και αποτελεσματικά, έως και 98%, εύκολα και δωρεάν!
Όλα τα είδη φωτιστικών ανακυκλώνονται και από τα υλικά τους προκύπτουν μέταλλα σιδηρούχα, χαλκός, αλουμίνιο, γυαλί, πλαστικό κ.λ.π. τα οποία επαναχρησιμοποιούνται σε πολύ μεγάλο ποσοστό.
Τα ανακυκλώσιμα είδη είναι τα παρακάτω:
· Φωτιστικά.
· Ευθείς λαμπτήρες φθορισμού.
· Λαμπτήρες φθορισμού μικρών διαστάσεων
· Λαμπτήρες εκκενώσεως υψηλής έντασης, συμπεριλαμβανομένων των λαμπτήρων νατρίου υψηλής πίεσης και των λαμπτήρων αλογονούχων μετάλλων
· Άλλος φωτιστικός εξοπλισμός και εξοπλισμός προβολής ή ελέγχου του φωτός πλην των λαμπτήρων πυράκτωσης
Στο site της ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗΣ ΑΕ υπάρχει χάρτης που ενημερώνει για τα σημεία συλλογής σε ολόκληρη τη χώρα. Ο κάδος για τους λαμπτήρες είναι μικρών διαστάσεων και τοποθετείτε εύκολα σε εσωτερικούς χώρους.
