Πηγή - "Οδός Αρκαδίας"

του Χρ. Ηλ. Μήτσια
Η παλιά Τρίπολη δεν υστερούσε ούτε στον τομέα της διασκέδασης που σχετιζόταν με την έβδομη τέχνη… Αντίθετα, το κοινό της πόλης καθώς και της ευρύτερης περιοχής, ήρθε πολύ νωρίς σε επαφή με την κινηματογραφική μαγεία, με την πρώτη κινηματογραφική προβολή να εντοπίζεται χρονικά το 1900, στο Μεγάλο Καφενείο, όπου παίχτηκε ...
βουβός κινηματογράφος, αποτέλεσμα, ίσως, της έλευσης του Μίμη Αθανασιάδη από την Αμερική. Από το 1910 η κινηματογραφική προβολή άρχισε να παίρνει ευρεία διάσταση.
Ο πρώτος θερινός κινηματογράφος -που λειτουργούσε ως αναψυκτήριο- ήταν ο «Κήπος του Ζαμπέλη» στην πλατεία Άρεως, στη θέση που εδρεύει σήμερα το ξενοδοχείο “Μαίναλον” -οδοντιατρός, ο Ζαμπέλης, μ’ άγνωστη, για εμάς, καταγωγή… Τη δεκαετία του ‘20 ο «Κήπος του Ζαμπέλη» μετονομάστηκε σε «ΑΘΗΝΑΙΟΝ» και τελικά σε «SPLENDID», ονομασίες “κλεμμένες” εξ’ Αθηνών… Τη δεκαετία του 30΄ ξεκίνησε τη λειτουργία του το «ΑΤΤΙΚΟΝ», πρώην Splendid, ιδιοκτησίας των Γ. Χριστόπουλου και Κ. Ιατρού, με ταμία τη γνωστή Φωφώ και μηχανικό τον Γεώργιο Παρασκευόπουλο ή “Κοκαντέν”, ειδικό στα διαφημιστικά ταμπλό (έφτιαχνε τις ταμπέλες…) από τον οποίο διδάχθηκαν πολλοί την τέχνη του επιγραφοποιού… Στον συγκεκριμένο κινηματογράφο απασχολήθηκαν, επίσης, ο Τάκης Μπιρμπίλης (ως εμπειροτέχνης μηχανικός θεάτρων με ειδίκευση στο συμπληρωματικό στήσιμο σκηνικών των θεατρικών σχημάτων που έρχονταν, στην Τρίπολη, χωρίς προσωπικό δηλ. μαραγκούς, σκηνογράφους…), οι Μένιος Ασσιούρας, Πίπος Λαγομιτζής και Λαγοπάτης. Αργότερα, ο συγκεκριμένος κινηματογράφος, αντικαταστάθηκε από τον «ΚΑΠΙΤΟΛ». Στον “Κήπο του Ζαμπέλη”, λίγο πριν το 1940, παιζόταν και Καραγκιόζης…
Υπήρχαν, επίσης, ο θερινός κινηματογράφος «ΤΡΙΑΝΟΝ», στο κέντρο της πλατείας, καθώς και ο κινηματογράφος «ΑΛΛΙΣΙΟΝ», (πολύ μετέπειτα “Αελλώ”), στο κτήριο των Αφών Παναγιώταρου, στη συμβολή των οδών Ανακτόρων και Οικονομίδου με μηχανικό τον Μήτσο Γεωργαντά, και με επιχειρηματία τον Γ. Χριστόπουλο.
Το 1938, λειτούργησε ως κινηματογράφος (εγκληματικό σφάλμα της Δημοτικής Αρχής…) και το Μαλλιαροπούλειο θέατρο με πρώτον επιχειρηματία τον Σπύρο Μαλλίρη. Την ίδια περίοδο γκρεμίζονται ο κινη- ματογράφος «ΚΑΠΙΤΟΛ» και η οικία του Ζαμπέλη, δίνοντας τη θέση τους στο ξενοδοχείο Μαίναλον και στον κινηματογράφο «ΑΥΡΑ» (με ένα δρόμο να τους χωρίζει)• η “ΑΥΡΑ” των Κ. Ταμπακόπουλου, Β. Αγγελίδη και Ευάγ. Πετρόπουλου, με νέους ιδιοκτήτες έπειτα από χρόνια τους Αφούς Χρήστο και Κώστα Μαυρόγιαννη.
Επίσης, στη συμβολή των οδών Ανακτόρων και Δεληγιάννη, κάτω από το ξενοδοχείο “Ανακτορικόν”, ήταν το καφενείο του Κ. Ιατρού, το γνωστό «Αμερικανικόν», με το πίσω μέρος του να διαθέτει κινηματογραφική σκηνή με την ονομασία «ΑΝΑΚΤΟΡΙΚΟΝ» και τη θέση του να παίρνει, αργότερα, η χειμερινή «ΑΥΡΑ», χωρητικό- τητας 300 περίπου θέσεων, χωρίς εξώστη, με πάτωμα –και υπόγειο- και κάποιες σιδερένιες κολόνες, ενδιάμεσα, για να κρατούν το ξενοδοχείο… ενώ θερμαινόταν με σόμπα που έκαιγε κάρβουνα. Εδώ, δούλεψαν, μεταπολεμικά -όπως και στη θερινή “Αύρα”, ως υπάλληλοι- γενικών καθηκόντων, οι: Δημ. Ντέμος, Ν. Ανδριανόπουλος, Γ. Αναγνώστου, Ν. Γαργαλιώνης…
Χαρακτηριστική μορφή της κινηματογραφικής επιχειρηματικής δραστηριότητας της εποχής ήταν ο Παναγιώτης Παπαδόπουλος (ο επονομαζόμενος “Κύκλωπας” γιατί είχε καλυμμένο το ένα του μάτι), ο οποίος αρχικά έστησε μια μηχανή για τρεις μήνες ώσπου νοίκιασε δικό του χώρο, που βρισκόταν λίγο μετά τον κινηματογράφο ΑΕΛΛΩ, ονομάζοντάς τον «ΝΥΧΤΕΡΙΔΑ».
Το 1939, η καλοκαιρινή «ΑΥΡΑ» που βρισκόταν στην πλατεία Άρεως και η χειμερινή που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Κωνσταντίνου ΙΒ’ και Δεληγιάννη, ενώθηκαν κάτω από την κοινή επιχειρηματική «στέγη» -όπως προείπα- με- των Αφών Μαυρόγιαννη και Χωματά. Στη χειμερινή ΑΥΡΑ δούλεψαν ως μηχανικοί ο μαστρο-Μιχάλης από την Αιδηψό, ο Γιώργος Κοκαντέν, Γιάννης Ποντίκης και Μίμης Αναγνώστου.
Την ίδια, επίσης, χρονιά λειτούργησε ο κινηματογράφος «ΑΠΟΛΛΩΝ», επίσης ιδιοκτησίας του Γ. Χριστόπουλου – τ ο υ ε π ω ν ο μ α ζ ό μ ε ν ο υ “Απατεώνα”- στη συμβολή των οδών Μαντινείας (Κέννεντυ) και Δεληγιάννη, με μηχανικό τον Χρήστο Μουγκοπέτρο. Ο Χριστόπουλος διόλου ήταν απατεώνας αλλά το παρατσούκλι βγήκε από μια ταινία που είχε φέρει να παίξει και είχε ‘πει ότι θα ήταν με υπότιτλους αλλά ήταν χωρίς υπότιτλους, και ο κόσμος χαριτολογώντας τον είπε απατεώνα… Αντιθέτως, στη ζωή του ήταν πολύ φιλάνθρωπος…). Η θερινή «ΑΥΡΑ», από το 1962 και μετά, λειτούργησε με τον ιδοκτήτη του, Τεγεάτη, Καρκαζή, ο οποίος τη μετονόμασε σε «Αλέα» και λειτούργησε υπό τη διεύθυνση του Κώστα Αγγελόπουλου.
Στα πλαίσια των επιχειρηματικών συνενώσεων, το 1940 συνεταιρίζονται οι Γ. Χριστόπουλος και Σπύρος Μαλλίρης όσον αφορά στους κινηματογράφους «ΜΑΛΛΙΑΡΟΠΟΥΛΕΙΟ» και «ΑΠΟΛΛΩΝ», με το Γ. Χριστόπουλο, να παραμένει μερικά χρόνια αργότερα ο μοναδικός τους ιδιοκτήτης.
Το πνεύμα της εποχής, όσον αφορά την κινηματογραφική λειτουργία, ήταν ανάγλυφο στα διαλείμματα των προβολών, με τραγουδιστές της εποχής να συμμετέχουν στο ψυχαγωγικό πρόγραμμα του κοινού, με σημαντικά μάλιστα ονόματα να αποτελούν μέρος αυτής της διαδικασίας, όπως η Σωτηρία Μπέλλου, η Μπέμπα Μπλάνς κ.α. Επίσης, λειτουργούσαν ζωντανές ορχήστρες, και στις Καραγκιοζοπαραστάσεις, όπως αυτή του Θ. Σπυρόπουλου, ο οποίος, για μια 10ετία, εμφανιζόταν στου Παραλά –ως Καραγκιοζοπαίκτης μετά το ‘50- απέναντι από την ταβέρνα του Πιτερού…
Το 1945, στο οικόπεδο του δικηγόρου Δηγενόπουλου λειτούργησε ο κινηματογράφος «ΕΣΠΕΡΟΣ», ιδιοκτησίας του Σπύρου Μαλλίρη, που βρισκόταν στη συμβολή των οδών Μαντινείας (Κέννεντυ) και Δημητρακοπούλου στην πλατεία Άρεως, απέναντι από το σημερινό ξενοδοχείο “Άρτεμις” -πολυκατοικία Δαβλάντη- με μηχανικό τον Βαγγέλη Μοθωνιό, βοηθό του τον Θεόδωρο Γαληνό και, κατά καιρούς, τον Τάκη Δεμερούκα. Επίσης, τη δεκαετία του ’50 λειτούργησε ο κινηματογράφος «ΠΑΝΘΕΟΝ», στη θέση του σημερινού ξενοδοχείου “Άρτεμις”.
Το καλοκαίρι του 1959, ο κινηματογράφος «ΕΣΠΕΡΟΣ» αγοράστηκε από τους Βασίλη Μπινιάρη και Μίμη Σούντρη, οι οποίοι τον μετονόμασαν σε «REX», με νέο μηχανικό το Σπύρο Τζήλιο. Στο συγκεκριμένο, μάλιστα, κινηματογράφο είχαν έρθει να τραγουδήσουν οι τότε νέοι και άσημοι Μανώλης Χιώτης και Μαίρη Λίντα.
Το 1956 ξεκίνησαν οι εργασίες ανακαίνισης του κινηματογράφου «ΑΕΛΛΩ», από το Γ. Χριστόπουλο, αλλά εξαιτίας οικονομικών δυσχερειών, άλλαξε… και οι εργασίες ολοκληρώθηκαν υπό νέα ιδιοκτησία, των Σικώκη, Γιαννόπουλου και Γιαμαλίδη, λειτουργώντας με πρώτο διευθυντή το Σπύρο Καρβούνη και μηχανικούς τους Φώτη Γεωργακόπουλο, Βασίλη Μπινιάρη και αργότερα το Σπύρο Τζήλιο. Το 1961 η επιχείρηση αγοράστηκε από τους Θάνο Μάμαλη, Δημήτριο Σούντρη και Τάκη Θεοδοσόπουλο, οι οποίοι είχαν την εμπορική εκμετάλλευση και του κινηματογράφου ΑΣΤΕΡΙΑ, στον ίδιο χώρο που, πριν, ήταν ο Καραγκιόζης του Παραλά. Η αλλαγή ιδιοκτησίας συνεχίστηκε, με το Σπύρο Τζήλιο να είναι ο ιδιοκτήτης για την περίοδο 1976-1996, ενώ το 1998 λειτούργησε με επιχειρηματία τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, Τέλη Παναγιώταρο, διευθυντή τον Κώστα Τζήλιο και μηχανικό τον Γιώργο Μπακατσέλο, ο οποίος, πολλά χρόνια, δούλευε ως βοηθός μηχανικός σε διάφορα σινεμά της πόλης…
Το 1961, λειτουργούσε ο «ΑΡΙΩΝ» του Σταύρου Ρέκκα, ο οποίος βρισκόταν πίσω από την εκκλησία Αγίου Βασιλείου, στη συμβολή των οδών Κύπρου και Χρυσοστόμου Σμύρνης, με τον αδερφό του Σταύρου, Γιώργο Ρέκκα, να συνεχίζει τη λειτουργία του, μετά το θάνατο του πρώτου.
Το 1962, συναντάμε τον κινηματογράφο «ΑΡΚΑΔΙΑ», ιδιοκτησίας Κώστα Φ. Σιάννη, στην οδό Δεληγιάννη (σημερινός πεζόδρομος), με μηχανικό τον Μίμη Αναγνώστου και βοηθό τον Γιώργο Μπακατσέλο, ο οποίος κινηματογράφος, λειτούργησε, ως χειμερινός, στο ίδιο οικόπεδο που λειτουργούσε, παλιότερα, ο “Απόλλων”.
Από το 1965, τη χειμερινή ΑΥΡΑ, τη λειτούργησαν ως επιχειρηματίες κατά σειρά οι, Βασίλης Μπινιάρης και Κ. Αγγελόπουλος. Οι θερινοί κινηματογράφοι είχαν ψάθινες καρέκλες και αργότερα είχαν καρέκλες σκηνοθέτη. Το έδαφος ήταν χωμάτινο και γύρω από τον τοίχο ήταν γεμάτο κισσούς και περικοκλάδες. Στο διάλειμμα το ενδιαφέρον μονοπωλούσαν οι γκαζόζες «Καλοδήμος-Μαλλίρης» αλλά και “Χριστόπουλος”, ο πασατέμπος, τα φιστίκια… δίνοντας ένα ξεχωριστό άρωμα παράδοσης.
Η τεχνολογία της εποχής περιελάμβανε κινηματογραφικές μηχανές (μάρκας Cinemecanica και Piopion Ιταλικές, Phillips Ολλανδική, ως επί το πλείστον) που αρχικά λειτουργούσαν με κάρβουνο το λεγόμενο βολταϊκό τόξο και έπειτα με λάμπα, με τις μηχανές όμως αυτού του είδους να παρουσιάζουν σημαντικό μειονέκτημα λόγω σύντομης διάρκειας ζωής της λάμπας, αντίθετα με το κάρβουνο, το οποίο όμως απαιτούσε περισσότερο χρόνο και κόπο από τον εκάστοτε μηχανικό για την αλλαγή του. Το κάρβουνο έδινε περισσότερο φως και ήταν καλύτερο να δεις μια ταινία, όμως είχε ένα σοβαρό πρόβλημα: δημιουργούσε μεγάλη θερμότητα και οι ταινίες οι παλιές ήταν από εύφλεκτο υλικό και αν έπαιζαν πολύ ώρα ζεσταίνονταν και έπιαναν φωτιά με αποτέλεσμα να κινδυνεύει κόσμος!
Η τεχνογνωσία μεταβιβαζόταν από τους παλιούς στους νέους μηχανικούς, με τη νέα γενιά να αποτελείται από τους Νίκο Ξελυσιαχτή, Βασίλη Μπινιάρη (“Μαλλιαροπούλειο” κ α ι “ Α ε λ λ ώ ” ) , Σ π ύ ρ ο Τ ζ ή λ ι ο ( Α Π Ο Λ Λ Ω Ν , “Μαλλιαροπούλειο” και ΑΕΛΛΩ) και Φώτη Γεωργακόπουλο (ΑΥΡΑ, RΕΧ και ΑΡΙΩΝ). Κάποιες από τις γιγαντοαφίσες φιλοτεχνούσε ο, τότε, στις αρχές, ζωγράφος Αντώνης Γκλίνος, ο Χρήστος Μουγκοπέτρος και ο Μίμης Αναγνώστου. Μια χαρακτηριστική, ομολογουμένως, προσωπικότητα των Τριπολιτσιώτικων κινηματογράφων ήταν η Φωφώ ή Φώτης, μικρασιάτισα που εργάσθηκε τόσο ως ταμίας όσο και ως ταξιθέτρια στους περισσότερους από τους κινηματογράφους (Απόλλων, Μαλλιαροπούλειο, Αελλώ, Αστέρια και ΡΕΧ).
Σήμερα στην Τρίπολη, ακολουθώντας τις επιταγές των καιρών, λειτουργεί ο κινηματογράφος, «Cine-Ville», με τρεις κινηματογραφικές αίθουσες, ιδιοκτησίας, του μακαρίτη Κώστα Λουκαϊτη, που βρίσκεται στο παλιό εργο-στάσιο χρωμάτων Λουκαϊτη, επί της οδού 28ης Οκτωβρίου και Δημητρακοπούλου…
(Οι γνωρίζοντες κάτι παραπάνω, ας βοηθήσουν, όπως και αν υπάρχουν ανακρίβειες…)