ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΛΕΦΩΝΙΑΣ (ΜΕΡΟΣ 2ο)

του Γιάννη Πετσέλη

Ηλεκτρονικού - Ραδιοηλεκτρολόγου

Θέλοντας να έχετε μια αντικειμενική πληροφόρηση για τις βασικές αρχές λειτουργίας της κινητής τηλεφωνίας σας παρουσιάζουμε αυτό το άρθρο. 

Πως λειτουργεί η κινητή τηλεφωνία;

Στην Ελλάδα όπως και στις περισσότερες χώρες του κόσμου, η κινητή τηλεφωνία βασίζεται στο σύστημα GSM που λειτουργεί στις περιοχές συχνοτήτων 900 και 1800 MHz Το σύστημα GSΜ είναι κυψελωτό, δηλαδή η γεωγραφική περιοχή που καλύπτουν διαιρείται σε μικρότερες περιοχές (κυψέλες) που ορίζονται από τις περιοχές κάλυψης των σταθμών βάσης (κεραίες) οι οποίοι εγκαθίστανται συνήθως σε οροφές κτιρίων.

Κάθε φορά που κάνουμε μια κλήση από το κινητό μας τηλέφωνο μεταδίδεται ένα σήμα στον κοντινότερο σταθμό βάσης και, μέσω το δικτύου, το σήμα μεταφέρεται στο σταθμό βάσης που βρίσκεται πιο κοντά στο άλλο κινητό τηλέφωνο, τον αριθμό του οποίου έχουμε καλέσει, η, στο αντίστοιχο δίκτυο σταθερής τηλεφωνίας (αν έχουμε καλέσει αριθμό σταθερού τηλεφώνου).

Τι ακριβώς εκπέμπουν οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας;

Οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας ή σταθμοί βάσης όπως λέγονται, εκπέμπουν ραδιοκύματα. Πρόκειται δηλαδή, για ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, αντίστοιχη με αυτή που εκπέμπεται από τους ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς, τα συστήματα επικοινωνίας της Αστυνομίας, της Πυροσβεστικής και άλλων υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης. Αυτά τα κύματα δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τη ραδιενέργεια.

Διευκρινίζεται αυτό, γιατί στο παρελθόν, μάλλον από λάθος μετάφραση της λέξης «radiation» που σημαίνει ακτινοβολία και όχι ραδιενέργεια, είχε προκληθεί σύγχυση. Η διαφορά των κεραιών κινητής τηλεφωνίας και ραδιοτηλεόρασης, είναι ότι τα ραδιοκύματα της κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ ασθενέστερα σε ισχύ από τα αντίστοιχα ραδιοτηλεοπτικά κύματα. Γι' αυτό το λόγο, οι κεραίες της ραδιοτηλεόρασης εγκαθίστανται σε ειδικά πάρκα (πάρκα κεραιών) που δεν είναι κοντά σε κατοικημένες περιοχές.

Πως λειτουργούν τα κινητά τηλέφωνα;

Οι συσκευές κινητής τηλεφωνίας είναι δέκτες και πομποί ραδιοκυμάτων χαμηλής ισχύος. Ο σχεδιασμός τους γίνεται με αυστηρές προδιαγραφές, έτσι ώστε κατά τη λειτουργία τους  να μην ξεπερνούν τα όρια που έχει θέσει η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες. Επίσης οι κατασκευάστριες εταιρίες κινητών τηλεφώνων φροντίζουν έτσι ώστε τα κινητά τηλέφωνα να χρησιμοποιούν τη λιγότερη δυνατή απαιτούμενη ισχύ για τη συνεργασία τους με τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας.

Η ένταση του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου που εκπέμπεται από ένα κινητό τηλέφωνο, (επομένως και η έκθεση του χρήστη) ελαττώνεται ταχύτατα καθώς αυξάνεται η απόσταση από τη συσκευή. Έτσι η έκθεση ενός χρήστη που έχει τοποθετημένο τη τηλέφωνό του στα 10 εκατοστά από το κεφάλι του (χρησιμοποιώντας εξάρτημα ανοικτής ακρόασης hands free η blue tooth) είναι πολύ χαμηλότερη από την έκθεση ενός χρήστη που δεν χρησιμοποιεί το παραπάνω εξάρτημα και έχει τοποθετημένο το τηλέφωνο απευθείας στο αυτί του. 

Όλες οι κεραίες είναι ίδιες;

Στην κατασκευή τους και στον τρόπο λειτουργίας τους είναι λίγο πολύ ίδιες. Μπορεί να διαφέρουν όμως στην ισχύ εκπομπής η οποία εξαρτάται από τη συχνότητα λειτουργίας και από το δίκτυο που χρησιμοποιείται. Για παράδειγμα στις αγροτικές περιοχές όπου υπάρχει αραιοκατοίκηση τοποθετούνται κεραίες με εμβέλεια μερικών χιλιομέτρων ενώ σε αστικές περιοχές όπου υπάρχει πυκνοκατοίκηση τοποθετούνται πολλές κεραίες με εμβέλεια που δεν ξεπερνά τις μερικές εκατοντάδες μέτρα. Είναι αυτονόητο ότι μια κεραία υψηλής ισχύος σε απόσταση  μερικών δεκάδων μέτρων μας εκθέτει σε μεγαλύτερα ποσά ακτινοβολίας από μια κεραία χαμηλής ισχύος σε απόσταση λίγων μέτρων. Εδώ θα παρατηρήσουμε ότι οι μεγάλες μεταλλικές κατασκευές   που βλέπουμε σε πολλές περιοχές δεν είναι κεραίες αλλά στηρίγματα κεραιών, στην κορυφή των οποίων τοποθετούνται οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας. Δεν πρέπει λοιπόν να τρομάζουμε από τον όγκο, αρκεί να γνωρίζουμε ότι το ενεργό μήκος της κεραίας είναι πολύ μικρό.

Τις συμβαίνει όταν δεν έχουμε καλό ή καθόλου σήμα στο κινητό μας;

Αυτός σημαίνει ότι βρισκόμαστε μακριά από ένα σταθμό βάσης και το σήμα είναι πολύ ασθενικό ή ότι η επικοινωνία μεταξύ του κινητού τηλεφώνου και του σταθμού βάσης δεν είναι καλή λόγω παρεμβολών ή φυσικών εμποδίων (π.χ. είμαστε μέσα σε ένα υπόγειο). Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι όσο περισσότεροι σταθμοί βάσης υπάρχουν μέσα σε κατοικημένες περιοχές, τόσο μικρότερη είναι η ισχύς των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων που εκπέμπει ο κάθε σταθμός βάσης.  Είναι αυτονόητο ότι, με αυτό τον τρόπο, εξασφαλίζεται η εύκολη και αδιάλειπτη επικοινωνία μας ενώ ταυτόχρονα έχουμε και τη μικρότερη δυνατή ισχύ εκπομπής από τα κινητά μας τηλέφωνα.

Για ποιο λόγο δεν τοποθετούνται και οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας μακριά από τα αστικά κέντρα, όπως οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί;

Τα συστήματα κινητής τηλεφωνίας GSM  και UMTS λειτουργούν έτσι ώστε να είναι αναγκαία η τοποθέτηση σταθμών βάσης πολύ χαμηλής ισχύος (2 έως 15 watt) μέσα σε κατοικημένες περιοχές και πολύ κοντά ο ένας με τον άλλο, ώστε να καλύπτει  ο καθένας μια μικρή περιοχή (κυψέλη). Εάν αντί για όλους αυτούς  τους σταθμούς τοποθετούσαμε έναν ή περισσότερους  εκτός κατοικημένων περιοχών θα έπρεπε η ισχύς τους να ήταν πολύ μεγαλύτερη, αλλά και πάλι θα είχαμε πολλά και μεγάλα προβλήματα ποιότητας της επικοινωνίας διότι δεν θα ήταν δυνατή η πλήρης κάλυψη της περιοχής. 

Δημιουργούνται προβλήματα υγείας από κεραίες κινητής τηλεφωνίας που είναι εγκατεστημένες σε κατοικημένες περιοχές;

Εφόσον παραμένουμε, ακόμη και για 24 ώρες, σε απόσταση ασφαλείας όπου τα εκπεμπόμενα ραδιοκύματα είναι εντός των θεσπισμένων ορίων ασφαλούς έκθεσης δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα για την υγεία μας.

Ποιοι έχουν θέσει τα όρια ασφαλούς έκθεσης;

Τα όρια ασφαλούς έκθεσης έχουν τεθεί από έγκυρους επίσημους φορείς που είναι η Διεθνής Επιτροπή Προστασίας από τις Μη Ιονίζουσες Ακτινοβολίες και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

Πως γνωρίζουμε ότι τηρούνται τα όρια ασφαλούς έκθεσης στις κεραίες κινητής τηλεφωνίας;

Η τήρηση των διεθνών ορίων ασφαλούς έκθεσης, αποδεικνύεται για όλες τις εταιρίες κινητής τηλεφωνίας από ξεχωριστή μελέτη για κάθε σταθμό βάσης, η οποία κατατίθεται στην Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, τον υπεύθυνο φορέα για την προστασία του πληθυσμού και του περιβάλλοντος από τις μη ιονίζουσες ακτινοβολίες. Κατά την λειτουργία των σταθμών βάσης η τήρηση των ορίων ασφαλούς έκθεσης ελέγχεται περιοδικά ή οποτεδήποτε αυτό κριθεί απαραίτητο με μετρήσεις που διενεργούνται από την επιτροπή. Οι μετρήσεις πάντως του Μετσοβιου Πολυτεχνείου έχουν δείξει ότι η ισχύς των ραδιοκυμάτων της κινητής τηλεφωνίας είναι πολύ κάτω από τα όρια ασφαλούς έκθεσης, ακόμα και σε λίγα μέτρα απόστασης από τις κεραίες.

Ποιες είναι οι αποστάσεις ασφαλείας από ένα σταθμό βάσης κινητής τηλεφωνίας;

Αν λάβουμε υπόψη τα χαρακτηριστικά των τυπικών σταθμών βάσης που τοποθετούνται σε αστικές περιοχές, τότε η απόσταση ασφαλείας δεν ξεπερνά τα 7 μέτρα σε ακτίνα μπροστά στην κεραία και τα 2 μέτρα κάτω από αυτή. Η διαφοροποίηση στις αποστάσεις οφείλεται στο γεγονός ότι, οι κεραίες κινητής τηλεφωνίας εκπέμπουν κυρίως οριζοντίως και μόνο μικρό μέρος εκπομπής (κάτω του 10%) κατευθύνεται προς τα κάτω. Εφ' όσον τηρούνται τα θεσπισμένα όρια ασφαλούς έκθεσης, καμία ανησυχία δεν υπάρχει για την υγεία μας. Σημειώνουμε ότι τα όρια ασφαλούς έκθεσης έχουν θεσπιστεί λαμβάνοντας υπόψη όλες τις ομάδες πληθυσμού (ακόμη και τις πιο ευπαθείς όπως ασθενείς, παιδιά ή ηλικιωμένους) και αφορούν σε 24ωρη έκθεση στα ραδιοκύματα.

Δηλαδή δεν υπάρχει πρόβλημα από τις κεραίες που τοποθετούνται σε ταράτσες πολυκατοικιών όπου από κάτω ή απέναντι μένουν ή εργάζονται άνθρωποι;

Σωστά. Είναι σημαντικό να διευκρινιστεί ότι η ένταση των ραδιοκυμάτων ελαττώνεται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό όσο απομακρυνόμαστε από τη θέση της κεραίας (κάθε φορά που διπλασιάζεται η απόσταση μας από την κεραία μειώνεται τέσσερις φορές η ένταση των ραδιοκυμάτων). Έχει μετρηθεί ότι, η έκθεση των ανθρώπων σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία από τις ηλεκτρικές συσκευές εντός των κατοικιών, είναι υψηλότερη από την αντίστοιχη έκθεση λόγω της ύπαρξης μιας κεραίας κινητής τηλεφωνίας σε ταράτσα διπλανού ή του ίδιου κτιρίου. 

Γιατί γίνεται τόσος θόρυβος με αποτέλεσμα μερικοί δήμοι να θέλουν να απομακρύνουν τις κεραίες;

Η υποδοχή της καινοτομίας στην ανθρώπινη ιστορία, συνοδεύτηκε πάντοτε από εύλογες επιφυλάξεις. Πολλές φορές υπήρξαν και μεγάλες αντιδράσεις, όπως συνέβη στην Αγγλία στις αρχές του αιώνα με την εγκατάσταση του ηλεκτρικού ρεύματος. Παρά το γεγονός ότι η κινητή τηλεφωνία βρίσκεται στην Ελλάδα από το 1993, δεν έχει πάψει να αποτελεί κάτι νέο, ειδικά λόγω της ταχύτατης εξέλιξης της. Είναι αλήθεια ότι στα πρώτα βήματά της δεν υπήρξε επαρκής επίσημη ενημέρωση για αρκετά θέματα. Επειδή εμείς πιστεύουμε ότι ο υπεύθυνος πολίτης είναι ο σωστά ενημερωμένος πολίτης θα σας πληροφορούμε υπεύθυνα για κάθε καινούργιο αποτέλεσμα που θα μαθαίνουμε για το σοβαρό θέμα της ακτινοβολίας της κινητής τηλεφωνίας.